پرورش مرغ گوشتی و تخمگذار یکی از مهمترین کسب و کارها در حوزه تامین غذای هر کشوری محسوب میشود. گوشت مرغ و تخم مرغ یکی از مهمترین و اصلیترین منابع تامین پروتئین در کشور ما است. کمبود این دو منبع و نیز کاهش راندمان تولید، میتواند امنیت غذایی مردم را مورد تهدید قرار دهد. یکی از راههای افزایش راندمان تولید در واحدهای تولیدی مرغ و تخم مرغ، افزایش سطح بهداشت برای پیشگیری از انواع بیماریها است. ضد عفونی کردن محیط مرغداری یکی از اصلیترین راههای حفظ بهداشت سالنهای پرورش مرغ و مرغداریها است. در این مقاله قصد داریم تا با راهکارها و روشهای ضد عفونی کردن محیط مرغداری آشنا شویم و ببینیم که این کار با چه ترکیباتی و چه زمانی باید انجام شود.
چرا باید ضد عفونی کردن محیط مرغداری را جدی بگیریم؟
پاکسازی و ضدعفونی کردن محیط مرغداری و همه وسایلی که پرندگان با آنها تماس دارند، برای از بین بردن باکتریهای مضر، ویروسها و میکروارگانیسمهای بیماریزا یکی از ضروریترین کارها برای جلوگیری از بروز انواع بیماریها محسوب میشود. عوامل بیماریزا و عفونتها دلیل بسیاری از مرگ و میرها در بین ماکیان است. این عوامل بیماریزا مانند میکرو ارگانیسمها و حشرات همچنین می توانند باعث ایجاد اختلال در رشد ماکیان و کاهش تولیدات واحدهای پرورشی شوند.
بیشتر عوامل بیماریزا در محیطهای گوناگون برای مدت طولانی زنده نمیمانند و پس از مدت کوتاهی خارج از بدن موجودات زنده، از بین میروند. اما تعدادی از آنها زنده مانده و همان تعداد کم برای بیمار کردن تعداد زیادی از پرندگان کافی هستند. خوب است بدانید اگر پاتوژنها و عوامل بیماریزا در بستری از کود پرنده و یا گرد و غبار قرار گیرند، ممکن است بتوانند برای مدت زیادی حتی تا چند ماه هم زنده بمانند. به طور مثال عامل بیماری کوکسیدیوز میتواند حتی تا چند سال در محیطهای مرطوب و آلوده زنده مانده و قدرت بیماریزایی خود را حفظ نماید. به همین دلیل از بین بردن آلودگیهای سطحی و مواد آلی موجود در محیط زندگی پرندگان و ضد عفونی کردن محیط مرغداری برای از بین بردن بستر رشد میکروارگانیسمها و عوامل بیماریزا ضروری است.
عوامل موثر در تأثیر مواد ضدعفونی کننده
قدرت عواملی که برای ضد عفونی کردن محیط مرغداری به کار میرود به عوامل زیر بستگی دارد:
1. غلظت مواد ضدعفونی کننده
همیشه باید به ترکیب و غلظتی که کارخانه تولید ماده ضدعفونی کننده برای استفاده بهینه در نظر گرفته، دقت نمود. زیرا به کار بردن ماده با غلظت کم، بر روی عوامل بیماریزا اثری ندارد. غلظت بیش از حد نیاز ضد عفونی کننده نیز باعث ایجاد بار مالی اضافه شده و تاثیر بیشتری بر میکرو ارگانیسمها ندارد.
2. دمای بالا | ضد عفونی کردن محیط مرغداری
حرارت بیشتر در بیشتر موارد می تواند اثر ماده ضدعفونی کننده را افزایش داده و باعث بیشتر شدن کارایی آن شود.
3. مدت زمان تماس ماده ضدعفونی کننده بر سطح
به طور کلی هر چه مدت زمان مجاورت ماده ضدعفونی کننده با سطوح و وسایل بیشتر باشد، تعداد بیشتری از عوامل بیماریزا را از میان خواهد برد.
4. دیگر آلودگیهای محیطی | ضد عفونی کردن محیط مرغداری
برای اثر بخشی بیشتر مواد ضد عفونی کننده در یک مرغداری، باید سطوح مورد نظر از هر گونه آلودگی و ماده آلی موجود تخلیه شده باشد. به این منظور ابتدا مواد آلی و آلودگیها پاک شده و سطح مورد نظر با آب تمیز میشود. سپس در مرحله آخر از مواد ضدعفونی کننده استفاده میشود.
حتما بخوانید: پرورش مرغ بومی
مراحل ضد عفونی کردن محیط مرغداری
هرگونه برنامه تمیز و ضدعفونی کردن مرغداری با یک برنامه درست همراه با نیروی کار و تجهیزات مورد نیاز شروع میشود. این برنامه ریزی باید قبل از تخلیه مرغداری تعیین شود و همه مراحل باید با دقت و رعایت همه نکات ایمنی همراه باشد. مراحل کلی این کار عبارت است از:
1. تخلیه کود و بستر و وسایل اضافی از سالن
مهم است که قبل از ضدعفونی کردن مرغداری، آن را کاملاً تمیز کنید. گفتیم که ماده ضدعفونیکننده نمیتواند ذرات و مواد آلی را از محیط پاکسازی کند. مواد ضدعفونی کننده برای موثر بودن، به سطوح تمیز نیاز دارد. همه بستر، کودهای به جای مانده، گرد و غبار و یا حشرات به جا مانده باید با دقت تمیز و از محیط جداسازی شوند. در صورت وجود بیماری یا عفونت درحال حاضر، این امر به کاهش هرگونه خطر آلودگی مجدد کمک میکند. هنگامی که این بقایا را از تمام سطوح، سقفها و دیوارها برداشتید، میتوانید زمین را جارو کنید تا از هر گونه ماده اضافی عاری شود.
2. شستشوی محیط مرغداری با استفاده از دترجنت و یا ماده شوینده
مرحله بعدی ضد عفونی کردن محیط مرغداری، تمیز کردن با استفاده از آب و ماده شوینده است. برای نفوذ موثر در مواد آلی از آب گرم و نه سرد استفاده کنید و از شوینده های ملایم استفاده کنید. میتوانید این کار را در سه مرحله انجام دهید: خیساندن، شستشو و آبکشی. ابتدا با استفاده از اسپری کم فشار، هر منطقه ای را که بسیار آلوده است خیس کنید. این کار را تا زمانی انجام دهید که هرگونه کود و خاک تجمع یافته نرم شده و به راحتی حذف شود. در مرحله بعد، تمام سطوح مرغداری، از جمله مناطقی که خاک در آن جمع شده است را بشویید.
3. ضدعفونی
تمیز کردن تنها یک بخش از فرآیند آلودگیزدایی از مرغداریها است. بدون ضدعفونی کامل، نمی توانید از حفاظت مناسب طیور اطمینان حاصل کنید. چندین ضد عفونی کننده مناسب برای این اهداف وجود دارد. بیشتر آنها شامل ترکیبات فنلی، ید یا یدوفور، آمونیاک، ترکیبات کلر و ترکیبات اکسید کننده هستند.
رایجترین ماده برای ضد عفونی کردن محیط مرغداری ترکیبات «فنل» است که تاثیر خوبی بر روی قارچها و باکتریها دارد و اگر با اسیدهای آلی ترکیب شود اثرات ویروس کشی خوبی نیز پیدا خواهد کرد. ترکیبات آمونیاک نیز اثر خوبی بر روی عامل بیماری کوکسیدیوز دارد. امروزه به دلیل اینکه بیشتر بیماریهای کشنده طیور عامل ویروسی دارند، استفاده از موادی که اثر ویروس کشی بهتری دارند، رایجتر است.
حتما بخوانید: قفس خوب، قفس بد + ویژگی های قفس خوب
4. گازدهی یا بخاردهی | ضد عفونی کردن محیط مرغداری
روشهای گوناگونی برای استفاده از ضدعفونی کننده ها، از طریق اسپری یا گازدهی دهی وجود دارد. برای این کار میتوانید از یک سمپاش استاندارد استفاده کنید. ابتدا سقف و در ادامه دیوارها و کف را با مواد ضدعفونی کننده اسپری کنید. به گوشه دیوارها و ترکها نیز توجه کنید.
5. از بین بردن انگلها و حشرات
انگلها و حشرات نیز علاوه بر تولید آلودگی و انتقال میکروبها و باکتریها، باعث ایجاد مزاحمت و خارش در بدن پرندگان میشوند و برخی نیز با ایجاد بیماری، باعث ضعف و تاخیر در رشد مرغها میشوند. در هنگام ضد ضد عفونی کردن محیط مرغداری استفاده از مواد حشره کش مانند ترکیبات «ارگانوفسفره» ضروری است.
مرحله آماده سازی سالن برای جوجه ریزی مجدد
در این مرحله سالن برای جوجه ریزی آماده است اما بنا به تحقیقات گفته میشود که بهتر است سالن را به مدت 10 تا 15 روز خالی نگاه دارید. این فرصت باعث میشود تا دوره رشد باکتریها متوقف شده و کامل از بین بروند. این زمان بهترین فرصت برای آماده سازی و ضدعفونی تجهیزات سالن برای استفاده مجدد است. دقت کنید که برای ضد عفونی کردن محیط مرغداری حتما از پرسنل ماهر و دوره دیده و تجهیزات ایمنی کامل استفاده نمایید.
سوالات متداول
پاکسازی و ضدعفونی کردن محیط مرغداری و همه وسایلی که پرندگان با آنها تماس دارند، برای از بین بردن باکتریهای مضر، ویروسها و میکروارگانیسمهای بیماریزا یکی از ضروریترین کارها برای جلوگیری از بروز انواع بیماریها محسوب میشود
به طور کلی هر چه مدت زمان مجاورت ماده ضدعفونی کننده با سطوح و وسایل بیشتر باشد، تعداد بیشتری از عوامل بیماریزا را از میان خواهد برد.
مرحله بعدی ضد عفونی کردن محیط مرغداری، تمیز کردن با استفاده از آب و ماده شوینده است. برای نفوذ موثر در مواد آلی از آب گرم و نه سرد استفاده کنید و از شوینده های ملایم استفاده کنید. میتوانید این کار را در سه مرحله انجام دهید: خیساندن، شستشو و آبکشی. ابتدا با استفاده از اسپری کم فشار، هر منطقه ای را که بسیار آلوده است خیس کنید. این کار را تا زمانی انجام دهید که هرگونه کود و خاک تجمع یافته نرم شده و به راحتی حذف شود. در مرحله بعد، تمام سطوح مرغداری، از جمله مناطقی که خاک در آن جمع شده است را بشویید. چرا باید ضد عفونی کردن محیط مرغداری را جدی بگیریم؟
مدت زمان تماس ماده ضدعفونی کننده بر سطح به چه صورت است؟
شستشوی محیط مرغداری با استفاده از دترجنت و یا ماده شوینده به چه صورت است؟