در فصل پاییز، پرورش دهندگان طیور، متوجه کاهش با توقف تخمگذاری میشوند. زبرا مرغهای تخمگذار علی رغم ظاهر و شرایط جسمی سالم، هیچ تخمی نمیگذارد. بسیاری از پرورش دهندگان معتقدند که این وضعیت سبب بهبود تولید تخممرغ میشود، در عین حال برخی از آنها معتقدند که این مسئله به علت بروز بیماریهای مختلف است. اما این وضعیت، یعنی کاهش یا توقف تولید در شرایطی رخ میدهد که به آن تولک مرغ تخمگذار یا پر ریزی گفته میشود.
در این دوره، وضعیت فیزیولوژی دستگاه تولیدمثل مرغ در حالت یک استراحت کامل قرار دارد و به این ترتیب مواد مغذی موجود در بدن مرغ افزایش یافته و ذخایر بدنی آن حفظ میشود. رویش مجدد پر در بدن پرنده بعد از پایان دورهی تولک مرغ تخمگذار به طور طبیعی آغاز میشود. در این مطلب سعی داریم نکات مربوط به دورهی تولک مرغ تخمگذار را بررسی و ابعاد مختلف آن را معرفی کنیم. با ما همراه باشید.
آیا تولک بری اجباری مرغ تخمگذار لازم است؟
به طور میانگین مرغهای بومی تا 8 ماه تولید دارند، یعنی از سن 5 تا 5.5 ماهگی که تخمگذاری را آغاز میکنند تا 8 ماه بعد تولید وجود دارد. بعد از این دوره مرغهای تخمگذار از تولید حذف و مرغهای جوان جایگزین آنها میشوند.
مرغهای سفید صنعتی نیز از سن شروع تخمگذاری، یعنی 4.5 ماهگی، تا 12 ماه بعد تخمگذاری دارند. اما نکات یاد شده به آن معنی نیست که حتما بعد از پایان عمر اقتصادی، دورهی تولک مرغ تخمگذار آغاز شود. بلکه بهترین زمان تولک بردن مرغ تخمگذار، زمانی است که تولید تخممرغ در بازار صرفهی اقتصادی نداشته باشد.
اما عمر اقتصادی مرغهای بومی و یا صنعتی به معنی این نیست که اجبارا بعد از آن باید مرغ وارد دوره تولک شود. بلکه بهترین زمان برای تولک بردن مرغ ها زمانی است که دیگر تولید تخممرغ با توجه به شرایط بازار صرفه اقتصادی نداشته باشد.
حتما بخوانید: آموزش پرورش مرغ تخمگذار + [ ساده و کاربردی ]
انواع روشهای تولک بردن اجباری
برای شروع دورهی تولک مرغ تخمگذار سه روش اصلی وجود دارد : روش معمولی، روش کالیفرنیا، روش کارولینای شمالی. در ادامه هرکدام از این روشها را جداگانه بررسی خواهیم کرد.
روش معمولی
در این شیوه، از هنگامی که تولک مرغ تخمگذار آغاز میشود و تا 2 هفته پس از تولید مجدد تخممرغ، به طور جداگانه صدف را به جیرهی غذایی مرغ اضافه میکنند. بعد از گذشت دو هفته از تولید، صدف موجود در جیرهی غذایی مرغها به حالت طبیعی خود برمیگردد. مرغها در این روش فقط یک وعده در روز دان میخورند.
روش کالیفرنیایی
این روش فقط ویژهی مناطق گرمسیری است و نباید در مناطق معتدل یا سردسیر از روش کالیفرنیایی برای تولک بردن مرغ تخمگذار استفاده کرد. در این روش، جیرهی غذایی مرغها به غلهی خرد شده و آب محدود میشود و با اجرای آن تقریبا از روز پنجم دیگر تولید به صفر میرسد و در واقع تولک مرغ تخمگذار اتفاق میافتد.
روش کارولینای شمالی
روش کارولینای شمالی از متداولترین شیوههای برای تولک مرغ تخمگذار در صنعت پرورش طیور است که تمرکز آن بر کاهش وزن مرغ در برنامه است. این روش، پیش از آن که دان مرغ به طور کامل حذف گردد، طی یک هفته و به صورت 24 ساعته نوردهی انجام میشود. بعد از 14 روز و هنگامی که مرغها به طور چشمگیری وزن از دست دادند، در دو روز، میزان 45 گرم جیرهی غذایی برای هر مرغ در نظر گفته میشود. بعد از این و به مدت 28 روز، جیرهی غذایی مرغها با پروتئین 15 درصد و کلسیم 2 درصد همراه میشود. بعد از آن هم جیره بندی غذای مرغ به حالت طبیعی خود باز میگردد.
این روش یکی از شیوه های بسیار رایج برای تولک بردن مرغها در صنعت مرغداری بوده که بیشترین تأکید آن بر کاهش وزن مرغ ها است. نوردهی در روش کارولینای شمالی، برنامهای به این شکل دارد که در 3 هفتهی نخست 12 ساعت نور دهی، از روز 21ام تا 34ام 13 ساعت و از روز 35ام به بعد برنامه نوردهی به صورت معمولی، همان 14 ساعت، انجام میشود.
حتما بخوانید: درباره تغذیه مرغ تخمگذار بیشتر بدانیم
جلوگیری از تولک مرغ تخمگذار
برخی اوقات، به دلیل مدیریتهای غلط، مرغها ناخواسته وارد دورهی تولک مرغ تخمگذار میشوند. اگر این دوره با دورهی اوج تولید یا گرانی تخممرغ همراه شود میتواند به ضرر مرغدار تمام شود.
گاهی اوقات به دلیل برخی اقدامات مدیریتی نادرست، مرغهای گله به صورت ناخواسته وارد دوره لک میشوند. این دوره همزمان میتواند با دوره پیک تولید و یا زمان گران شدن تخممرغ مصادف باشد و شرایط را کاملا بر ضد مرغدار رقم بزند.
کمبود نور: اگر نور به صورت اتفاقی برای ساعتهای طولانی قطع شود یا مرغدار در فصلهای کم نور با کمبود نور مصنوعی مواجه شود، میتواند باعث قطع تخمگذاری شده و دورهی تولک مرغ تخمگذار آغاز شود. از طرفی افزایش نور بیش از نیاز مشخص شده هم میتواند این مسئله را موجب شود. مثلا اگر مرغها در هنگام شب به خاطر نور فراوان خوابشان به هم بخورد، ممکن است در مدت کوتاهی وارد دورهی تولک مرغ تخمگذار شوند.
کمبود آب: یکی از عواملی که همیشه موجب تولک بیموقع طیور میشود، کمبود آب است. بنابراین همیشه آبخوریها را کنترل کرده و آب موجود در آن را بررسی کنید. برخی اوقات ممکن است لولههای انتقال آب دچار نشتی یا گرفتگی شوند و در نتیجه مرغها به آب دسترسی پیدا نکنند.
استرس: عواملی ممکن است سبب ایجاد استرسوترس در مرغ بشود، مانند تغییر محل نگهداری، سر و صداهای ناهنجار و بلند، ورود حیوانات وحشی و شکارچی به محل نگهداری مرغها. استرس از عواملی است که تاثیر زیادی در قطع تخمگذاری مرغها و طبیعتا ورود به دورهی تولک مرغ تخمگذار دارد.
تغذیهی نامناسب: در نکات مربوط به برنامه تولک بری مرغ تخمگذار به صورت اجباری گفتیم که بسیاری از روشها بر تغذیه و تحمیل گرسنگی بر مرغ استوار است. پس میتوان گفت که تغذیهی نامناسب و ناکافی از عوامل مهمی است که موجب آغاز زود هنگام دوره تولک رفتن مرغ تخمگذار میشود.
علاوه بر موارد گفته شده، عواملی مانند بینظمی در نگهداری، تغییرات دمایی محیط، کمبود فضا برای نگهداری مرغها و تراکم بیش از حد آنها، همچنین شیوع بیماریهای رایج در بین طیور و انگلهای خارجی مثل کنه و شپشک میتواند باعث آغاز زودهنگام دورهی تولک مرغ تخمگذار شود.
حتما بخوانید: غذای مرغ تخمگذار چیست؟!
مزایای دورهی تولک مرغ تخمگذار
نگهداری از طیور در حالت تولک، ارزانتر و راحتتر از خرید گلهی جدید و جایگزین کردن آن است. در هنگامی که گله تولک رفته باشد، نیاز به خرید پولت جدید کم شده یا با تاخیر مواجه میشود که این خود موجب صرفه جویی در هزینهها است. گلهای که تولک بری شده در برابر بیماریها مقاومتر است.
اما تولک مرغ تخمگذار معایبی هم دارد؛ از بزرگترین معایب این مسئله، تولیدات کم تخممرغ است که در نتیجهی آن نسبت هزینهی غذا به تولید تخممرغ افزایش مییابد؛ زیرا در این دوره تغذیهی طیور همچنان ادامه دارد. اگر بعد از دو سال مرغهای تخمگذار به کشتارگاه بروند، گوشت آنها طعم مطلوبی نخواهد داشت و تردی خود را از دست خواهد داد.
جمع بندی
در این مطلب سعی کردیم شما را با دورهی تولک مرغ تخمگذار آشنا کنیم و نکات مربوط به تولک اجباری، نحوهی جلوگیری از تولک رفتن و… را بررسی کنیم. به یاد داشته باشید که تولک رفتن جزء روند طبیعی نگهداری طیور است اما در روش صنعتی کنترل و زمانبندی آن اهمیت ویژهای دارد. امروزه بیشتر از دارو درمانی برای تولک بردن مرغ استفاده میشود.
سوالات متداول
به طور میانگین مرغهای بومی تا 8 ماه تولید دارند، یعنی از سن 5 تا 5.5 ماهگی که تخمگذاری را آغاز میکنند تا 8 ماه بعد تولید وجود دارد. بعد از این دوره مرغهای تخمگذار از تولید حذف و مرغهای جوان جایگزین آنها میشوند. مرغهای سفید صنعتی نیز از سن شروع تخمگذاری، یعنی 4.5 ماهگی، تا 12 ماه بعد تخمگذاری دارند. اما نکات یاد شده به آن معنی نیست که حتما بعد از پایان عمر اقتصادی، دورهی تولک مرغ تخمگذار آغاز شود. بلکه بهترین زمان تولک بردن مرغ تخمگذار، زمانی است که تولید تخممرغ در بازار صرفهی اقتصادی نداشته باشد. اما عمر اقتصادی مرغهای بومی و یا صنعتی به معنی این نیست که اجبارا بعد از آن باید مرغ وارد دوره تولک شود. بلکه بهترین زمان برای تولک بردن مرغ ها زمانی است که دیگر تولید تخممرغ با توجه به شرایط بازار صرفه اقتصادی نداشته باشد.
روش معمولی، روش کالیفرنیایی، روش کارولینای شمالی
نگهداری از طیور در حالت تولک، ارزانتر و راحتتر از خرید گلهی جدید و جایگزین کردن آن است. در هنگامی که گله تولک رفته باشد، نیاز به خرید پولت جدید کم شده یا با تاخیر مواجه میشود که این خود موجب صرفه جویی در هزینهها است. گلهای که تولک بری شده در برابر بیماریها مقاومتر است. اما تولک مرغ تخمگذار معایبی هم دارد؛ از بزرگترین معایب این مسئله، تولیدات کم تخممرغ است که در نتیجهی آن نسبت هزینهی غذا به تولید تخممرغ افزایش مییابد؛ زیرا در این دوره تغذیهی طیور همچنان ادامه دارد. اگر بعد از دو سال مرغهای تخمگذار به کشتارگاه بروند، گوشت آنها طعم مطلوبی نخواهد داشت و تردی خود را از دست خواهد داد. آیا تولک بری اجباری مرغ تخمگذار لازم است؟
انواع روشهای تولک بردن اجباری را نام ببرید؟
مزایای دورهی تولک مرغ تخمگذار چیست؟