کبکها پرندگانی از خانواده قرقاول هستند که در گذشته و امروزه برای استفاده از گوشتشان، شکار میشدهاند. گوشت کبک به دلیل خاصیتهای فراوان و طعم بینظیرش، در میان شکارچیان پرنده، بسیار محبوب بوده است. اما امروزه این پرنده به صورت پرورشی و به صورت صنعتی و انبوه، نگهداری میشود. پرورش کبک، به دلیل مقاومت بالای آن نسبت به بیماریها و شرایط سخت و همچنین، مصرف کم دان، مقرون به صرفه است. پرورش کبک تخمگذار امروزه بیشتر با هدف تولیدمثل و تکثیر این پرنده انجام میشود اما تخم این پرنده نیز تا حدی مصرف خوراکی دارد. در اینجا قصد داریم تا با پرورش این پرنده مفید و همچنین تغذیه، جوجهکشی، سالن پرورش کبک و شرایط محیطی ایدهآل برای زندگی این پرنده بیشتر آشنا شویم.
درباره تخمگذاری کبک
کبک پرندهای با اندازه متوسط از خانواده قرقاولها است که از قرقاول کوچکتر و از بلدرچین، بزرگتر است. کبکها را میتوان در اروپا، آسیا، تمام آفریقا به استثنای مناطق بیابانی، استرالیا، نیوزیلند، کانادا و ایالات متحده و در مناطق پست یا مرتفع یافت. زیستگاه طبیعی آنها جنگلهای گرمسیری و نیمه گرمسیری، مناطق تپهای باز و مناطق سنگلاخی و همچنین مزارع را در بر میگیرد. کبکها پرندگانی کوچک و گرد و دارای بال های کوتاه هستند که قادر به پرواز در مسافتهای طولانی نیستند. در صورت مزاحمت و یا حمله شکارچی، این پرنده در مسافتهای کوتاه پرواز کرده و دورباره روی زمین مینشینند. کبکهای نر و ماده تفاوتهای ظاهری اندکی دارند ولی از نظر وزنی با هم متفاوت بوده و بین 400 تا 800 گرم وزن میگیرند.
کبکها ترجیح میدهند روی زمین، لانهسازی کنند و لانه آنها اغلب در کنار مزارع غلات، یافت می شود. این پرنده در بین ماههای فروردین و مرداد جفتگیری کرده و تا 21 عدد تخم در هر سال تولید میکند که البته در پرورش کبک تخمگذار صنعتی میتوان این تعداد را تا سالی 60 عدد افزایش داد. تخم کبک از نظر ظاهری بسیار شبیه تخمهای قرقاول بوده و ارزش غذایی نزدیک به تخم مرغ دارد. به طور متوسط، یک تخم کبک 21-22 گرم وزن دارد. این وزن برابر با کمی بیشتر از 2 برابر وزن یک تخم بلدرچین است. هرچه پرنده جوانتر باشد، تخم آن کوچکتر و سبکتر است. هرچه کبک سن بیشتری داشته باشد، تخم گذاشته شده نیز بزرگتر و سنگینترخواهد بود. رژیم غذایی همچنین نقش مهمی در وزن تخمهای تولیدی کبکها دارد. هرچه کبک تغذیه بهتری داشته باشد، تخم بزرگتری خواهد گذاشت.
حتما بخوانید: همه چیز درباره پرورش کبک گوشتی
مزایای پرورش کبک
کبکها پرندگانی مقاوم و از نظر بدنی قوی هستند. سیستم دفاعی این پرنده نسبت به دیگر پرندگان، مقاومت بیشتری نسبت به بیماریهای شایع در بین طیور دارد و در صورت بیمار شدن تلفات کمتری دارد. همچنین این پرنده در مقابل شرایط آب و هوای نامساعد نیز، مقاومت خوبی نشان میدهد و تا حدی با هوای گرم و سرد کنار میآید. یکی از مهمترین مزایای پرورش کبک این است که مصرف جیره بسیار پایینی دارد و در روز فقط 30 گرم دان مصرف میکند وبا توجه به این موضوع سود پرورش کبک بسیار بالا خواهد بود.
شرایط پرورش کبک تخمگذار
کبکهای وحشی بعد از 7 ماهگی و هر ساله بین 7 تا 21 تخم میگذارند. اما کبکهای پرورشی با استفاده از سیستم نوردهی مصنوعی و تغذیه مناسب میتوانند تا دو دوره در سال و هر بار تا 30 عدد تخم تولید نمایند. برای پرورش کبک تخمگذار و ایجاد یک گله کبک مولد، راههای گوناگونی وجود دارد. برای شروع شما باید از بین خرید تخم نطفهدار، خرید جوجه یک روزه، خرید نیمچه و یا خرید گله مولد، یک روش را انتخاب نمایید. هر روش مزایا و چالشهای مخصوص به خود را دارد و انتخاب هر روش به امکانات و تجربه شما بستگی دارد. برای پرورش کبک تخمگذار، پس از حدود 20 هفته که کبکها به سن بلوغ رسیدند، به مدت ۸ هفته گله وارد دوره استراحت میشود و پس از طی این دوره تغذیه کبکهای مولد با جیره مخصوص آغاز شده، پرنده وارد فاز تخمگذاری میشود.
تغذیه کبک تخمگذار
تغذیه کافی و سالم نقش قابل توجهی در میزان تخمگذاری کبکهای مولد دارد. برای تغذیه کبکهای تخمگذار معمولا از یک جیره مشابه با جیره مرغ تخمگذار استفاده میشود که شامل سویا، ذرت، گندم، پودر ماهی و صدف، ویتامینها و املاح معدنی است. میزان کافی کلسیم یکی از نکات کلیدی در جیره کبکهای مولد است زیرا در صورت ناکافی بودن آن، پوسته تخمها نازک شده و آسیب میبینند.
حتما بخوانید: انواع نژاد کبک ایرانی را بشناسید
شرایط سالن پرورش کبک تخمگذار
یکی از کلیدیترین شرایط برای پرورش کبک تخمگذار، نوردهی سالنها است. برای جوجه کبکها در هفته اول روشنایی 24 ساعته تامین میشود و از هفته دوم هر روز 20 دقیقه به ساعات خاموشی اضافه میشود. در این حالت برای آماده سازی کبکها برای تخمگذاری یک دوره خاموشی اجرا میشود که 8 ساعت روشنایی و ۱۶ ساعت خاموشی وجود دارد. یکی دیگر از نکات مهم جلوگیری از وارد شدن هر گونه استرس به کبکها است. کبکهای تخمگذار نسبت به سر و صدا، نور زیاد و یا رفت آمد بیش از حد دچار استرس میشوند. استرس برای پرنده تخمگذار باعث تاخیر در رشد، کاهش تخمگذاری و در انتها، قطع تخمگذاری میشود.
قفس مخصوص کبک تخمگذار
در پرورش کبک تخمگذار، استفاده از قفسهای مخصوص، الزامی است. در روش استفاده از بستر کارایی تخمگذاری و همچنین میزان تخمهای نطفهدار کاهش پیدا میکند. بهتر است از قفسهای گالوانیزه، ضدزنگ و طبقاتی با جنس مناسب استفاده شود. استفاده از قفس برای کبک مولد مزایای زیادی دارد. از جمله:
- با توجه به طبقاتی بودن این قفسها تعداد بسیار بیشتری کبک مولد در واحد سطح، قابل نگهداری خواهد بود.
- به دلیل جدا بودن و گروهی بودن کبکها در قفسها، احتمال شیوع سریع بیماریهای واگیردار در بین کل گله کاهش پیدا میکند.
- به دلیل نیمه مکانیزه بودن جمعاوری کود پرنده در این روش، در وقت و هزینه کارگر صرفه جویی شده و بهداشت سالن بهتر حفظ میشود.
- جمعآوری تخمهای کبک، به صورت مکانیزه انجام شده و از آسیب به آنها جلوگیری میشود.
- با استفاده از قفسهای مخصوص، میتوان نسبت بین تعداد نر و ماده که کنار هم قرار میگیرند، برای تولید تخم نطفهدار را، بهتر تنظیم نمود.
- میزان هدر رفت آب و خوراک مصرفی در قفسها به شدت کاهش پیدا میکند.
حتما بخوانید: درباره کبک و پرورش کبک بیشتر بدانیم
سخن آخر پرورش کبک تخمگذار
کبکها پرندگانی بسیار مقاوم هستند که با شرایط گوناگون به خوبی کنار میآیند. هدف از پرورش کبک مولد، بیشتر تکثیر پرنده بوده و تخم کبک مصرف خوراکی ناچیزی دارد. با روشهای نور دهی مصنوعی و تغذیه مناسب میتوان میزان تخمگذاری کبکها را تا حد زیادی بالا برد و سود پرورش کبک تخمگذار را بهبود بخشید.